Nie czuć

Paweł miał siedem lat, kiedy zmarł jego ojciec. Nie pamięta, czy wcześniej jego dzieciństwo było szczęśliwe, pamięta za to, co działo się potem. W przyrodniej rodzinie był bity, poniżany, zastraszany. Nikt nie reagował, dopóki „bliscy” nie skatowali go tak, że trafił do pogotowia opiekuńczego.

Do domu rodzinnego wrócił na krótko przed osiemnastymi urodzinami. Zabiegała o to jego matka, Paweł uwierzył, że znów jej zależy. Zależało – ale na jego rencie socjalnej. O tym, że matka go oszukuje i w tajemnicy przed nim pobiera świadczenie, o którym on nie wiedział nawet, że mu przysługuje, dowiedział się dopiero po pięciu latach.

Załamany, nie miał już siły, by domagać się zadośćuczynienia. Tym bardziej, że coraz bardziej podupadał na zdrowiu. Epilepsja, uszkodzony wskutek pobicia błędnik, rzadka genetyczna choroba – zespół Ushera, przez którą stopniowo coraz mniej widzi i słyszy.

Czasami wydaje mu się, że to nawet lepiej.

Ocieplenie klimatu

Pani Monika ma nadzieję, że zima w tym roku znów będzie łagodna. W jej sytuacji to naprawdę ułatwia sprawę. Odkąd rok temu straciła męża – zginął w wypadku na budowie – żyje na walizkach, nieustannie kursując między domem, w którym w opiece nad starszymi dziećmi pomagają jej teściowie, a szpitalami, gdzie towarzyszy najmłodszemu synowi.

Chłopiec cierpi na wodogłowie pokrwotoczne, małoocze, przepuklinę pachwinową, zwężenie zastawki pnia płucnego oraz hipoplazję prawej komory serca. Tylko w ciągu ostatnich kilku miesięcy przeszedł z tego powodu trzy poważne operacje.

Jak pani Monika wyobraża sobie przyszłość? – Nie wyobrażam sobie, wcale – mówi. – Boję się, co będzie, gdy któregoś dnia zabraknie mi pieniędzy na leki. Nie wiem, co wtedy zrobię.

Spirala

Nawet jej samej trudno uwierzyć, że to było tak niedawno. Pani Aneta miała męża, dwóch synów, córkę, normalne życie. Zdarzało jej się wtedy narzekać na monotonię. Ile by za nią dziś dała!

Najpierw zmarł mąż, potem straciła pracę, razem z dziećmi przeprowadziła się do mniejszego mieszkania. Nie pomogło. By załatać dziury w domowym budżecie ratowała się chwilówkami. Dawały oddech, ale – zgodnie ze swoją nazwą – na chwilę. Potem robiło się jeszcze gorzej. Do dziś komornik zabiera jej co miesiąc z konta 500 zł.

Syn tego nie wytrzymał. Powiesił się. Znalazła go jego siostra. Rzuciła się, by ratować brata, ale było za późno. Przypłaciła to załamaniem nerwowym i pobytem w szpitalu psychiatrycznym. Pani Aneta musiała się zająć jej dziećmi. Najmłodszy wnuk mieszka z nią zresztą do dzisiaj, a wnuczka, która już się usamodzielniła, pomaga im materialnie i finansowo.

Marzenia? Brak. Potrzeby? W pierwszej kolejności buty i żywność.

Szczęście to… kiedy śpisz w suchym łóżku

Kacper cierpi na autyzm, zapalenie tarczycy, a niedawno wykryto u niego nowotwór jamy ustnej i gardła.

Jest agresywny. Zarówno wobec siebie, lekarzy, jak i swojej mamy. Pani Justyna wychowuje go sama. Konieczność całodziennej opieki nad Kacprem sprawia, że nie może podjąć regularnej pracy.

Ich mieszkanie to jeden pokój, za łazienkę służy dziecięca wanienka ustawiona w kuchni. Kobieta wierzy, że syn ją kocha, choć na razie nie umie tego pokazać.

Potrzeby? - Łóżko. Kacper moczy się w nocy, przez co materac, na którym śpi, jest już w opłakanym stanie.

Wspomnienia pani Danuty

- Długo już choruję, wcześniej chorował mąż, wspieraliśmy się, dzisiaj zostałam sama. Jestem po nowotworze, miesiąc po zakończeniu chemii złamałam biodro, nadal ciężko mi się chodzi, potrzebuję pomocy właściwie we wszystkim, nawet w pokrojeniu chleba. Po nowotworze straciłam słuch na jedno ucho, na drugie też ledwo słyszę. Lubię rozmawiać, teraz nie mam z kim, nie mam jak, to jest najgorsze.

Co jeszcze lubię? Wspominać. Przeżyłam powstanie. I lubię czytać. Na życie zostaje jej 265 zł miesięcznie. Śpi na małym, dziecięcym łóżku (takie od kogoś dostała). Marzy o kremie do rąk.

Szczęście to… czyste ubranie i bieżąca woda

Od pani Bronisławy śmierdzi. Wstyd jej, bo jest tego świadoma, ale od dawna nie ma dostępu do łazienki. Dom, w którym mieszka, nie był remontowany od lat. I nie będzie, bo niby kto miałby to zrobić? Samotna, schorowana staruszka, której ból sprawia wykonywanie podstawowych czynności?

Gdy była zdrowa, prała ręcznie, dziś nie ma już na to siły. Załatwia się w garażu, przy węglu, gdzie znajduje się prowizoryczna ubikacja. Trzeba ją spłukiwać wiadrem, a to też wymaga energii. Sąsiedzi? – Ta wioska umarła – tłumaczy kobieta. – Wszyscy, których znałam, wyjechali albo są na cmentarzu. Może ja też powinnam już pójść do piachu? Tak byłoby najłatwiej, już by nie bolało.

Mimo wszystko i wbrew logice pani Bronisława mówi, że chciałaby jeszcze pożyć.

Stabilizacja

Wszystko ma. Wodę – w studni (niestety jest zbyt słaba, by sama ją sobie przynieść), piec też – chociaż nie może go włączać (jego użycie grozi zaczadzaniem), tak samo emeryturę – całe 1150 zł na miesiąc.

Właściwie każdy jej dzień wygląda tak samo. Tak samo źle. Jej syn i córka zmarli po tym, jak przegrali walkę z rakiem, mąż też już od dawna nie żyje. Wnuki? Czasem zadzwonią, raz na czas nawet przyjadą, ale mają przecież swoje problemy.

O czym marzy?

- Chciałabym, żeby ktoś mi pomógł zrobić stroik na święta. Od kilku lat, przez zaćmę, sama już nie jestem w stanie.

Szczęście to… 25 zł na karcie telefonicznej

To miesięczny limit, którego pan Jan stara się nie przekraczać. Z oszczędności i żeby nie robić kłopotu. Ma 90 lat, 1600 zł emerytury, a w pandemii najbardziej brakuje mu kontaktu z dziećmi. Najchętniej dzwoniłby do nich codziennie, ale wie przecież, że mają też swoje sprawy, nie chce im się narzucać.

Zdrowie na szczęście mu dopisuje, więc jak najwięcej się rusza. A jednak nie opuszcza go lęk. Co będzie, gdy mimo przestrzegania wszystkich zaleceń i tak zachoruje? Odetną go od świata, zamkną na covidowym oddziale i naprawdę nie spotka się już nigdy z synem i córką? Czy wtedy będzie mógł jeszcze do nich zadzwonić?

Desperacja

W jego życiu pandemia z pozoru zmieniła niewiele. Sparaliżowany i od kilkunastu lat przykuty do łóżka i tak prawie nigdy nie opuszcza mieszkania. Jest całkowicie zdany na pomoc swojej mamy.

– Martwię się o nią. Ma już 77 lat i też powinna raczej zostawać w domu. Ale nie mamy nikogo, kto by nam pomógł, więc wychodzi po zakupy, załatwić coś, naraża się – mówi pan Paweł.

Co by się stało, gdyby jej zabrakło?

- Musiałbym chyba poszukać kogoś, kto da mi śmiertelny zastrzyk. Sam nawet tego nie byłbym w stanie zrobić. Czy jeszcze o czymś marzę? Chciałbym się zakochać. Tak, zakochać! Moje serce wciąż jest gorące, a umysł sprawny. To tylko ciało umiera.

Jak człowiek

Kiedyś bardzo chciał założyć rodzinę, ale jakoś nigdy się nie udało.

- Nie potoczyło się – mówi pan Jan. Tak jak i wiele innych spraw w jego życiu.

Po tym, jak wykryto u niego nowotwór, stracił pracę. To był najgorszy czas. Zdarzało się, że brakowało mu pieniędzy nawet na bilet autobusowy do szpitala. Dostał rentę, ale wtedy pojawiły się też inne choroby: jaskra, łuszczyca, problemy z kręgosłupem.

- Nie ma co udawać: żyję w biedzie – przyznaje.

W mieszkaniu socjalnym, które zajmuje, brakuje nie tylko toalety, ale nawet krzeseł. To o nich marzy, o krzesłach, o tym, żeby móc przynajmniej usiąść przy stole. Jak człowiek. Nawet jeśli wie, że będzie przy nim siedział zupełnie sam.

Niechęć do życia

Pani Bożena wylicza, w pierwszym momencie wydaje się, że beznamiętnie: - Córkę straciłam w wypadku samochodowym, potem syn zmarł na zawał, a dziewięć lat temu męża wykończyła choroba.

Kobieta od dawna leczy się na depresję. Z marnym skutkiem. W zniszczonym, nigdy nieremontowanym domu, którego ściany pokrywa grzyb, okna próchnieją i w którym brakuje bieżącej wody, jej jedynym towarzyszem i pociechą jest pies. W tym roku nie mogła nawet pojechać na cmentarz.

Dobre życie

- Miałam dobre życie, skromne – mówi pani Wanda. Pracowała fizycznie, wychowała syna, kilka lat temu pochowała męża. – Zawsze byłam zaradna – dodaje z dumą. – Umiałam oszczędzać.

I nadal umie. By nie wydawać więcej niż ma (a ma niewiele), często chodzi do lasu. Na spacer, z psem, ale przy okazji zbiera grzyby, jagody, z których robi przetwory, no i szyszki. Szyszek zbiera najwięcej. Zimą pali nimi w piecu.

Szczęście to… kiedy nie musisz wybierać: jedzenie czy leki

Są miesiące, że pani Stefania go nie ma. Od dwunastu lat jest wdową, pięć lat temu pochowała starszego syna – miał raka. Młodszy żyje, ale matka nie może na niego liczyć. Pije. Tak samo jak jego żona. Pani Stefania często zajmuje się więc wnukami. Bo jeśli nie ona, to kto? Gotuje dla nich, pierze, pomaga jak może.

Wszystko za swoje, z emerytury w wysokości 1278 zł miesięcznie, z której po opłaceniu rachunków i lekarstw (jeśli akurat to ten szczęśliwy miesiąc) zostaje jej 10 zł na dzień. Od syna i synowej nie usłyszy nawet „dziękuję”.